Eleştirel tavır olumlama değil, farklı bir his: bir diğer anlayıştır.” Gilles Deleuze, Nietzche and Philosophy Eleştirel perspektif, farklı alternatifleri tercih edebilmeyi, herhangi bir anlatının ya da olgunun ötesine geçebilmeyi; o, olguyu kritiğin evi olan, kriz anına sürükleyebilmeyi gerektirir. Gönül Nuhoğlu, alternatif sanatçı inisiyatifi PASAJist’te gerçekleştireceği, BANG! adını verdiği interaktif yerleştirmesinde, eğlence parkına ait bir eleman olan atış standını, dönüşüme uğratarak, sanatçı-koleksiyoner ve sanat piyasası topolojisine dönük eleştirel göndermelerle farklı bir koşula sürükleyerek kullanıyor.

 

Kurumsal sanat dünyasının, tacirler, galeriler, koleksiyoncular, müzeler, rehberler, eleştirmenler, medyadan oluşan sanat sistemi topolojisi zaman zaman eleştirel anlatıların konusu oluyor. Koleksiyonerlerin yatırım aracı olarak eser alma pratiklerine yönelik oluşturulan etkin eleştiriler de, bunun devamı niteliğinde, yankı buluyor. Günümüz koleksiyonerleri ve hamileri sanat toplamaktan ya da sanata destek olmaktan çok, görkemli bir gösteri sahasının içeriğini doldurmakla ilgileniyorlar. Guy Debord, gösteriyi “sermayenin bir imge haline gelecek ölçüde birikmesi” şeklinde tanımlıyor. Hal Foster ise, ek olarak tanımın tam tersini “imgenin sermaye haline gelecek ölçüde birikmesi” olarak başka bir bağlam içinde kullanıyorsa da, her iki durum da değişik şekillerde, sanat ve koleksiyonerler arasındaki ilişkide vuku buluyor. Bu bağlamda, birbiri ardına izleyiciye sunulan birçok özel koleksiyonun görkemli birer gösteri sahası olarak konulu eğlence parklarını andırması tesadüfî olmasa gerek. BANG! bu fikir çevresinde konumlanıyor.

 

Yerleştirmede kullanılan atış standı, gösteri parkından ödünç alınan bir sembol; kendilerinden, belirlenen hedeflere atış yapılması beklenen izleyiciler, oyunun aktif parçaları; hedefler ise, gelecek vadeden, sanatçıların kendilerinin ve işlerinin imgeleri olarak karşımıza çıkıyor. Atış yapılırken silahtan çıkan sesin onomatopoeik ifadesi BANG!, eleştirel tavrın kriz anına vurgu yapıyor. İsabetli atışları ile başarılı olan izleyiciler ise, sanatçının kendilerini değer gördüğü “koleksiyonerlik belgesi”ni almaya hak kazanıyor. Sanatçı, neden atış standında kullanılan standart hedefler, yerine gelecek vadeden sanatçıların kendilerinin ve işlerinin imgelerini kullanıyor? Bu imgeleri hedef alıp, atış yapan izleyici, başarı durumuna göre nasıl koleksiyoner olarak nitelendiriliyor? Sanat piyasası bir oyun, koleksiyoner olabilmek de beceri, tesadüf ya da şanstan mı ibaret? Gibi benzeri soruları kışkırtan BANG!, estetik deneyim ile oyunun iç içe geçtiği birçok kesişen katmandan oluşuyor. 

 

Metin: B. Aylin KARTAL

Görselleri ile katkıda bulunan sanatçılar: antipop.com, Bahadır YILDIZ, Bahar OGANER, Berna ERKÜN, Can KURUCU, Cemile KAPTAN, Deniz ÜSTER, Derya ALTINEL (Galeri İlayda’nın izni ile), Engin KONUKLU, Ferit FURUNCU, Fırat NEZİROĞLU, Fulden ARAN, Gönül NUHOĞLU, Gülderen DEPAS, İlgen ARZIK, Mehmet VANLIOĞLU, Müge BİLGİN.